P-800 – Tổ hợp tên lửa đối hạm thế hệ 4
Thành phần của tổ hợp P-800 gồm: Đạn tên lửa có tên gọi 3M55 đặt bên trong container vận chuyển kiêm ống phóng; bệ phóng; hệ thống điều khiển hỏa lực và thiết bị trạm trên bờ. Trong đó, thành phần chủ yếu làm nên tính đi trước thời đại của P-800 chính là quả đạn 3M55 với những đặc điểm chính:
Thứ nhất, quả đạn 3M55 là tên lửa thiết kế theo sơ đồ khí động học thông thường, hệ cánh hình chữ X, bố trí thu vào trong thân để đưa vào ống phóng kiêm container vận chuyển. Để quả tên lửa này có thể bay ở tốc độ siêu âm (đến 2,6M) nó được trang bị động cơ hành trình loại phản lực dòng thẳng nhiên liệu lỏng với cửa hút khí đặt ở đầu tên lửa, bên trong có lõi hình côn tạo áp lực khí động. Động cơ này cho sức kéo đến 4 tấn lực. Tuy nhiên, để nó hoạt động được thì tốc độ bay ban đầu phải đạt đến mức M (khoảng 360m/s). Vì vậy, trong kênh dẫn khí và ngay trong buồng đốt của động cơ hành trình phải bố trí một loại động cơ tên lửa nhiên liệu rắn gọi là động cơ phóng-tăng tốc.
Tên lửa 3M55 trong giai đoạn phóng
Thứ hai, đây là đạn tên lửa mà ống phóng có thể để ở vị trí thẳng đứng cũng như với một góc nghiêng từ 150 trở lên. Tên lửa này phóng theo phương pháp “súng cối”, khi phóng sẽ kích hoạt một liều phóng nhỏ đẩy tên lửa bay ra khỏi container kiêm ống phóng. Sau đó, động cơ phóng-tăng tốc của tên lửa sẽ hoạt động trong vòng vài giây và đưa tốc độ tên lửa lên mức siêu âm và diễn ra sự tách động cơ phóng-tăng tốc. Tiếp theo, động cơ hành trình hoạt động đưa tên lửa bay với tốc độ siêu âm trong suốt giai đoạn bay hành trình rồi công kích tàu mục tiêu.
Thứ ba, tên lửa sử dụng hệ thống tự lái quán tính kết hợp với định vị vệ tinh (hệ thống GLONASS của Nga). Hệ thống này đảm bảo một quỹ đạo bay hành trình đa dạng kết hợp cao 14km (tốc độ lên đến 2,6M) hoặc thấp vài chục mét (tốc độ lên đến 2M). Hệ thống tự dẫn vô tuyến kết hợp chủ động-thụ động. Khi tìm kiếm phát hiện mục tiêu, đầu tự dẫn sẽ hoạt động chủ động. Nếu phát hiện mục tiêu, tên lửa sẽ giảm độ cao xuống tầm 10-15m đồng thời đầu tự dẫn chuyển sang chế độ thụ động và nó sẽ lại chuyển sang chủ động khi công kích tàu mục tiêu. Điểm mạnh nữa đầu tự dẫn này phát ra sóng vô tuyến có tần số thay đổi nhằm chống nhiễu; có chương trình cho phép lựa chọn, phân loại mục tiêu theo CSDL nhập vào từ trước.
Tên lửa 3M55 trong giai đoạn bay hành trình
Thứ tư, nếu phóng loạt vào mục tiêu nhóm thì các tên lửa này còn có khả năng tự hiệp đồng phân công nhau công kích vào các mục tiêu khác nhau hoặc công kích từ các hướng khác nhau. Đây là điểm rất mạnh của các dòng tên lửa đối hạm thế hệ 4 của Nga. Với đầu đạn khá lớn nên loại tên lửa này có thể tiêu diệt các mục tiêu lớn như tàu khu trục.
Thông số chính của tên lửa đối hạm 3M55 (P-800 Onyx):
- Kích thước: Dài 8m; đường kính thân 0,7m; sải cánh 1,7m; khối lượng phóng 3.000kg.
- Khả năng bay: Tốc độ 2,6M ở độ cao lớn, 2,0M ở quỹ đạo thấp; tầm bắn 300km (quỹ đạo cao-thấp kết hợp), 120km (quỹ đạo thấp); độ cao bay 14.000m (giai đoạn hành trình), 10-15m (giai đoạn bay thấp), 5-10m (giai đoạn vào công kích).
- Tầm hoạt động của đầu tự dẫn 80km; góc bắt +/- 450.
- Khối lượng đầu đạn: 300kg.
- Thời gian sẵn sàng phóng: 4 phút.
Ở Phương Tây, NATO đặt tên cho P-800 Onyx là SS-N-26 Strobile. Trên cơ sở P-800 Onyx, người Nga sản xuất và xuất khẩu phiên bản của nó là Yakhont, nó cũng được Ấn Độ cải biến đôi chút và sản xuất với tên gọi Brahmos.
Minh Ngọc